Demokratik Kongo Cumhuriyeti (DRC), son devirde büyük bir sıhhat kriziyle karşı karşıya. Ülkede, bir hafta içinde 1300’den fazla kişi hastalandı ve 50’den fazla insan hayatını kaybetti. Bu hastalık, sıhhat yetkililerinin kimliğini şimdi belirleyemediği, tespit edilemeyen bir hastalık olarak tanımlanıyor.
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), hastalığın nedenini araştırmaya devam etse de hastalığın kesin bir kaynağına dair net bir açıklama yapılmış değil. Lakin, yapılan birinci incelemelerde hastalığın enfeksiyonlar, toksinler ya da kimyasal zehirlenmeler üzere çeşitli faktörlerle ilişkilendirilebileceği öne sürülüyor.
Baltimore merkezli Özel Patojenler Eğitim ve Öğretim Merkezi’nde salgın müdahale uzmanı Lauren Sauer, “Bu sayıların durmaksızın artmaya devam etmesi büyük bir kırmızı bayrak! Ayrıyeten testlerin olayların kaynağını açıklayacak dengeli bir model sunamaması da telaş yaratıyor” tabirlerini kullandı.
SEMPTOMLAR BİRKAÇ HASTALIKLA BENZERLİK GÖSTERİYOR
Hastalığın belirtileri ortasında ateş, baş ağrısı, titreme, terleme, ense sertliği, beden ağrıları, burun akıntısı yahut kanaması, öksürük, kusma ve ishal yer alıyor. Fakat, hastalığın tam olarak ne olduğunu ve hangi patojenin sorumlu olduğunu anlamak için daha fazla araştırma yapılması gerekiyor. Şu ana kadar, çeşitli testler yapılmış olsa da hastalığın etkeni netlik kazanmış değil. Bu belirsizlik, mahallî halk ortasında büyük bir endişe yaratmış durumda.
YARASA ETİ TÜKETENLERDEN Mİ KAYNAKLANDI?
Olası nedenler ortasında birinci sırada zehirli su kaynakları bulunuyor. 28 Şubat’taki bir brifingde, DSÖ Acil Durumlar Yöneticisi Michael Ryan, yetkililerin hâlâ bulaşıcı hastalıkların kaynağını araştırırken, kimi olayların zehirli bir su kaynağıyla alakalı olduğuna dair güçlü bir kuşku taşıdıklarını belirtti.
İkinci seçecek ise menenjit yahut sıtma… Salgının sıtmadan yahut bakteriyel menenjitten kaynaklanması mümkün diye düşünülüyor lakin hâlâ netlik kazanmış değil. Üçüncü seçenek ise ebola ve başka hemorajik ateşler.
Eğer bu durum kelam hususuysa, hastalara ağır bakım tedavisi ve şahsî kollayıcı ekipmanlar üzere ek kaynaklar gerekecek. Ayrıyeten, temas takibi ve aşılamalar da enfeksiyonun yayılmasını engellemeye yönelik bir öteki tedbir olabilir. Ebola üzere hemorajik ateşler, bölgede geçmişte büyük salgınlara yol açmış ve büyük ölümlere neden olmuştu.
Bazı raporlarda, salgına karışan birinci bireylerin yabanî yarasa eti tükettikleri de belirtildi. Bu, hemorajik ateş virüslerinin salgının kaynağı olabileceği tasalarını de artırıyor.
TEK SIHHAT KRİZİ GİZEMLİ HASTALIK DEĞİL! TEHLİKELİ YENİ BİR VİRÜS DE TESPİT EDİLDİ
Ancak, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki sıhhat krizi sadece kimliği bilinmeyen bu hastalıkla sonlu değil. Ülkede tıpkı vakitte yeni ve tehlikeli bir mutant mpox çeşidi tespit edildi. Mpox, ‘maymun çiçeği’ hastalığı olarak bilinen bir virüsün insanlarda yarattığı hastalık olup, çoklukla Afrika’daki kimi bölgelerde endemik olarak görülüyor.
Ancak, ülkede tespit edilen yeni mutant mpox çeşidi, bilhassa de Clade 1a suşu, evvelki mpox tiplerinden çok daha tehlikeli ve bulaşıcı olarak tanımlanıyor. Bu yeni suş, ‘APOBEC3’ ismi verilen bir mutasyonu taşıyor. Bu genetik değişiklik, virüsün daha süratli yayılmasına neden olabiliyor. Yeni mutant mpox çeşidi, birinci kere 2025’in başlarında ülkenin kuzey bölgelerinde tespit edildi.
İÇ ÇATIŞMALAR SALGININ DENETİM ALTINA ALINMASINI GÜÇLEŞTİRİYOR
Uzmanlar, bu çeşidin Afrika dışına da sıçrayabileceği konusunda ihtarlarda bulunuyor. Bu gelişme, dünya genelindeki sıhhat yetkililerini de büyük bir alarma geçirdi.
Mpox’un Clade 1a tipi, evvelki versiyonlarına nazaran çok daha ölümcül ve bulaşıcı olabilir. Mevcut bilgilere nazaran, daha evvelki mpox tiplerinin vefat oranları ekseriyetle yüzde 1 ile 3 ortasında değişirken, Clade 1a varyantının mevt oranlarının daha yüksek olabileceği düşünülüyor.
Uzmanlar, bu mutant cinsin bilhassa savunmasız ve hijyen şartları zayıf bölgelerde daha fazla can kaybına yol açabileceğini belirtiyor. Ayrıca, savaşlar ve iç çatışmaların tesiriyle, ülkedeki sıhhat altyapısının yetersiz olması, salgının denetim altına alınmasını güçleştiriyor.
TÜM DÜNYADA BÜYÜK SIHHAT KRİZLERİNE YOL AÇABİLİR
Son yıllarda, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki sıhhat problemleri çoklukla Ebola salgınlarıyla ilişkilendirilmiş olsa da, yeni mutant mpox varyantı bu durumu daha da karmaşıklaştırmış durumda. Mpox, çoklukla cilt döküntüleri, ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve şişmiş lenf bezleri üzere belirtilerle kendini gösteriyor.
Ancak, Clade 1a varyantı, olağan mpox virüsüne nazaran çok daha süratli yayıldığı için, sıhhat gruplarının vaktinde müdahale etmesini zorlaştırıyor. Uzmanlar, mpox’un genetik yapısındaki bu değişikliklerin, gelecekte daha fazla mutasyona uğrayabileceğini ve çok daha büyük sıhhat krizlerine yol açabileceğini vurguluyor.
Dünya Sıhhat Örgütü ülkeler ortası bilgi paylaşımının değerine dikkat çekiyor. Uzmanlar ise Kongo’daki salgının denetim altına alınabilmesi için lokal halkın bilinçlendirilmesi, aşıların ve tıbbi ekipmanların daha süratli temin edilmesi gerektiğini belirtiyor. Bu süreçte, memleketler arası toplumun daha güçlü bir iş birliği içinde hareket etmesi gerektiği de söz ediliyor.
National Geographic’in ‘What we do—and don’t—know about the mysterious illness in the DRC’ ile Daily Mail’in ‘Shock as Mpox mutates AGAIN – new variant is highly transmissible, concerned experts warn’ başlıklı haberlerinden derlenmiştir.